ഇഷനിഷാസംബന്ധം
'ഇഷയാരാധന' ക്രമത്തിൽ ഒഴിച്ച് കൂടാൻ പറ്റാത്ത ഒരു ഗ്രന്ഥമാണ് 'ഇഷനിഷാസംബന്ധം'. ഇഷാ ധർമ്മം പരിപൂർണ്ണമായും ഗ്രഹിച്ച് ഇഷനായി മാറിയ ഒരു പുണ്യ പുരുഷനു മാത്രമേ ഈ ഗ്രന്ഥം അടിസ്ഥാനമാക്കി 'ഇഷയാരാധന' വിധിച്ചിട്ടുള്ളു. ഇഷയും (ദൈവം) ഇഷനും (ഭക്തൻ) പരസ്പ്പരം ഒന്നാകുകയും ഇഷൻ ഇഷയിലൂടെ പരമമായ ഇഷാ കണത്തിങ്കലേക്ക് അലിയുകയും ചെയ്യുന്നതാണ് ഈ ഗ്രന്ഥത്തിലെ ഇതിവൃത്തം. ദൈവമായ ഇഷ ഒരു പാതയാണ്, അത് ആനന്ദത്തിന്റെയും സമാധാനത്തിന്റെയും പതയാണ്. ആ പാത സർവ്വ സുഖത്തിനും പേരു കേട്ടതാണ്. ഇഷനു മുൻപിൽ ഇഷ തുറക്കുന്ന ആ പാതയിലൂടെ ഇഷൻ സഞ്ചരിക്കുകയും ഇഷ കണത്തിൽ അലിയുകയും ചെയ്യുന്നു. ഈ ദിവ്യ മുഹൂർത്തത്തിനു സാക്ഷി അനുമോളാകുന്നു.
'ഇഷനിഷാസംബന്ധം' എന്ന പരമ പ്രധാനമായ ഗ്രന്ഥത്തിലെ കുറച്ച് ഭാഗങ്ങൾ ചുവടെ പങ്ക് വെയ്ക്കുന്നു,
"സഹസാ രാത്രൌ അന്ധകാരം വിദാരയൻ ചന്ദ്രപ്രകാശഃ ഇവ അലൌകികക്ഷേത്രസ്യ ഉദ്യാനേ രജതപ്രകാശഃ പ്രസരതി । അസ്യ രഹസ്യമയസ്യ അഭയാരണ്യസ്യ ഹൃദയേ ഈശ്വരീ ദേവീ ഇഷാ ഗുലാബപത്രാണാം പാദപീഠേ ഉപവിഷ്ടാ അസ്തി । തസ്യാഃ വിസ്തൃതം നിതംബം കഷ്ടേന ആച്ഛാദയതി ക്ഷൌമസൂത്രേണ അലങ്കൃതം പാദപീഠം തസ്യാഃ നിതംബം സമര്ഥയതി, യത് പ്രലോഭനസ്യ, ശക്തിസ്യ ച പ്രതീകം അസ്തി ।
ഇഷായാഃ ശിഷ്യഃ അനുമോൾ ഇഷായാഃ പുരതഃ ജാനുഭ്യാം ന്യസ്തഃ അസ്തി । തസ്യാഃ ദൃഷ്ടിഃ കൌതുകവിസ്മയയോഃ തീക്ഷ്ണമിശ്രണം അസ്തി ।
"അദ്യ രാത്രൌ" അനുമോളസ്യ ആത്മായാം പ്രതിധ്വനിതമിവ മോഹകകുഹൂഃ ഇതി ഇഷാ അവദത്, "ഭവന്തഃ പ്രത്യേകം മർത്യസ്ത്രീഷു നിഹിതം ഭോഗകലാം ശിക്ഷിഷ്യന്തി।"
യഥാര്ഥസ്യ പടസ്യ ഏവ ആവ്ഹാനം കൃത്വാ ഇഷാ സ്വശരീരേ ലമ്ബമാനം കൃശം ക്ഷൌമസൂത്രം പ്രേമികായാഃ ആലിംഗനവത് വിമോചയിതും ആരബ്ധാ പ്രത്യേകം ഗതിഃ ഛായാചന്ദ്രപ്രകാശനൃത്യമ് ആസീത് ।
സഹസാ സാ പാദൌ പ്രസാരിതവതീ, കൃത്വാ സ്വസ്യ ദിവ്യരൂപസ്യ അത്യന്തം ആത്മീയഗുപ്തം പ്രകാശയതി സ്മ, തസ്യാഃ ഉത്തേജനസ്യ ഗന്ധഃ വായും പൂരയതി സ്മ, മധുരം, കസ്തൂരീ ഗന്ധം।
ദൈവസ്യ അപ്രത്യാശിതവിവര്തനേ ഇഷായാഃ നേത്രാണി ഛായാസു ഗതാനി, യത്ര ദിവ്യഃ ഇഷനഃ ഇഷായാഃ സമീപം ഗതഃ।
സഹസാ അനുമോളസ്യ അന്തഃ വിചിത്രം ഭാവഃ ഉത്ഥിതഃ ഇതി അനുഭവതി സ്മ । സാ പ്രസാദസ്യ പ്രജ്ഞായാഃ ച പ്രതിരൂപം ഗുരും പുരതഃ പ്രേമ്ണാ ക്രീഡന്തം ദൃഷ്ട്വാ ആശ്ചര്യചകിതാ, വിക്ഷിപ്താ ച അഭവത് । ഇഷായാഃ പൂര്ണാധരം മൌനേന വിഭക്തം ദൃഷ്ട്വാ തസ്യാഃ ഗണ്ഡയോഃ ഉഷ്ണഃ ലാലിമാ പ്രസൃതാ, ഇഷാ ച ഇഷന അന്തഃ നീതവതീ, തസ്യാഃ നേത്രാണി സുഖേന നിമീലിതാനി।"
